چرا دندان ها زرد می‌شوند؟
چرا دندان ها زرد می‌شوند؟ لبخند زیبا و دندان های سفید، یکی از مهم‌ترین عناصر جذابیت چهره است. اما خیلی از افراد با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان، متوجه زرد شدن تدریجی دندان های خود می‌شوند. این تغییر رنگ دندان معمولاً به‌تدریج اتفاق می‌افتد و ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد؛ از عادت‌های روزمره گرفته تا عوامل طبیعی مثل افزایش سن. بلیچینگ دندان، جرم گیری دندان از راه های متداول برطرف کردن زردی رنگ دندان هستند.
از دیدگاه علمی، رنگ دندان به ساختار مینای آن و لایه زیرین به نام «دنتین» بستگی دارد. وقتی مینای دندان آسیب ببیند یا دچار تغییرات سطحی شود، رنگ طبیعی دندان تغییر می‌کند و ظاهر آن زردتر به نظر می‌رسد. البته خبر خوب این است که بیشتر این تغییرات قابل پیشگیری یا حتی قابل درمان هستند، به‌شرط آنکه علت را بشناسیم و عادت‌های اشتباه را اصلاح کنیم.
در ادامه این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر شاکریان در ساری، به بررسی مهم‌ترین اشتباهاتی که باعث زرد شدن دندان ها می شوند می پردازیم و راه‌های علمی برای پیشگیری از آن را توضیح می‌دهیم.
مصرف مکرر نوشیدنی های رنگی (چای، قهوه و نوشابه)
یکی از شایع ترین دلایل زرد شدن دندان ها، مصرف روزانه نوشیدنی‌هایی مثل چای، قهوه و نوشابه است. این نوشیدنی ها حاوی ترکیبات رنگ‌زا به نام تانن ها هستند که به‌مرور روی سطح مینای دندان رسوب می‌کنند. این رسوبات ابتدا لکه‌های ریز قهوه‌ای یا زرد ایجاد می‌کنند و اگر به‌موقع برطرف نشوند، باعث تغییر رنگ دائمی دندان می‌شوند.
علاوه بر رنگ دانه ها، برخی از این نوشیدنی ها خاصیت اسیدی دارند. اسید می‌تواند مینای دندان را تضعیف کرده و آن را نسبت به جذب رنگ حساس‌تر کند. مثلاً نوشابه‌های گازدار، علاوه بر رنگ‌های مصنوعی، حاوی فسفریک اسید هستند که سطح دندان را به‌تدریج ساییده و رنگ طبیعی آن را کدر می‌کنند.
اگر نمی‌خواهید قهوه یا چای را از زندگی‌تان حذف کنید، چند راه ساده برای کاهش تأثیر آن‌ها وجود دارد:
- نوشیدنی‌های رنگی را با نی مصرف کنید تا تماس مستقیم با دندانها کمتر شود.
- پس از نوشیدن، دهان خود را با آب ساده بشویید.
- حداقل ۳۰ دقیقه بعد از نوشیدن قهوه یا چای مسواک بزنید تا مینای دندان آسیب نبیند.
مراجعه منظم برای جرم گیری تخصصی دندان می‌تواند لکه‌های سطحی ناشی از نوشیدنی‌ها را برطرف کرده و سفیدی دندانها را بازیابی کند.
مسواک نزدن به موقع یا تکنیک نادرست مسواک زدن
حتی اگر بهترین خمیردندان دنیا را داشته باشید، اگر زمان و روش مسواک زدنتان اشتباه باشد، دندانها به‌مرور زرد می‌شوند. پلاک‌های میکروبی و باقیمانده مواد غذایی در صورتی‌که به‌موقع پاک نشوند، روی سطح دندان تجمع پیدا می‌کنند و به‌مرور به جرم و لکه‌های زرد تبدیل می‌شوند.
یکی از اشتباهات رایج، مسواک زدن فقط یک‌بار در روز است. متخصصان توصیه می‌کنند حداقل دوبار در روز، صبح بعد از صبحانه و شب قبل از خواب، مسواک بزنید. اگر این کار به‌صورت منظم انجام شود، از تشکیل پلاک و تغییر رنگ دندان جلوگیری می‌شود.
از طرف دیگر، نحوه مسواک زدن هم اهمیت زیادی دارد. حرکات افقی شدید یا استفاده از مسواک‌های زبر می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند. این آسیب سطحی باعث نازک شدن لایه مینای سفید و آشکار شدن لایه زرد زیر آن (دنتین) می‌شود. بهترین روش، حرکت‌های ملایم و دایره‌ای از لثه به سمت پایین (در فک بالا) و از لثه به سمت بالا (در فک پایین) است.
توصیه می‌کنیم هر سه ماه یک‌بار مسواک خود را تعویض کنید و از خمیردندان‌هایی استفاده کنید که خاصیت سفیدکنندگی ملایم دارند تا بدون آسیب به مینای دندان، لکه‌ها را پاک کنند.
سیگار و دخانیات؛ دشمن پنهان لبخند سفید
سیگار یکی از مخرب‌ترین عوامل برای سلامت دهان و دندان است. ترکیبات شیمیایی موجود در دود سیگار، به‌ویژه نیکوتین و قیر (تار)، به‌سرعت روی سطح دندانها رسوب می‌کنند و باعث تغییر رنگ دندان از سفید به زرد، قهوه‌ای و حتی خاکستری می‌شوند.
این رنگ‌دانه‌ها به‌راحتی با مسواک از بین نمی‌روند، چون در عمق مینای دندان نفوذ می‌کنند. به همین دلیل، افرادی که به مدت طولانی سیگار می‌کشند، معمولاً با لکه‌های دائمی روی دندان‌های خود مواجه می‌شوند.
اما آسیب سیگار فقط به ظاهر دندان محدود نمی‌شود. دود تنباکو باعث کاهش جریان بزاق در دهان می‌شود، در نتیجه محیط دهان خشک‌تر شده و شرایط برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌شود. این موضوع هم زردی دندانها را تشدید می‌کند و هم بوی بد دهان ایجاد می‌نماید.
خبر خوب این است که پس از ترک سیگار، تغییرات مثبتی در سلامت دهان اتفاق می‌افتد. رنگ دندان ها به‌تدریج روشن تر می‌شود و بزاق دهان عملکرد طبیعی خود را بازیابی می‌کند. افرادی که سیگار را ترک کرده‌اند، برای جرم گیری و بلیچینگ تخصصی دندان مراجعه کنند تا لکه‌های قدیمی ناشی از نیکوتین به‌طور کامل پاک شوند و لبخند سفیدشان برگردد.
مصرف غذاهای اسیدی و رنگ دار
برخی از خوراکی ها، هرچند سالم و یا خوشمزه اند، می‌توانند در طولانی مدت باعث زرد شدن دندانها شوند. مواد غذایی اسیدی مانند مرکبات (لیمو، پرتقال، گریپ‌فروت)، نوشابه های گازدار و حتی سس های صنعتی، به‌تدریج لایه محافظ دندان یعنی مینای آن را تضعیف می‌کنند.
وقتی مینای دندان نازک‌تر شود، لایه زردرنگ زیرین (دنتین) بیشتر نمایان می‌شود و رنگ کلی دندانها رو به زردی می‌رود. این پدیده نه‌تنها ظاهر دندان ها را تغییر می‌دهد، بلکه حساسیت دندانی و احتمال پوسیدگی را هم افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، برخی مواد غذایی رنگ‌دار مثل زردچوبه، سس سویا، چغندر و بلوبری نیز می‌توانند رنگ دانه هایی روی سطح دندان باقی بگذارند. اگر این رنگ دانه ها بلافاصله پس از خوردن پاک نشوند، درون منافذ ریز مینای دندان نفوذ کرده و باعث تغییر رنگ دندان ها می‌شوند. برای پیشگیری از این مسئله، توصیه می‌کنیم:
- بعد از مصرف خوراکی‌های اسیدی، دهان را با آب بشویید تا اسید خنثی شود.
- تا حد امکان از نوشیدنی‌های گازدار کمتر استفاده کنید.
- برای پاک شدن رنگ‌دانه‌ها، روزانه از نخ دندان استفاده کنید.
با رعایت همین نکات ساده، می‌توانید تعادل میان تغذیه سالم و لبخند سفید را حفظ کنید.
استفاده زیاد از دهانشویه های حاوی الکل
دهانشویه‌ها معمولاً به‌عنوان بخشی از روتین بهداشت دهان توصیه می‌شوند، اما همه‌ی آن‌ها بی‌خطر نیستند. بسیاری از دهانشویه های تجاری موجود در بازار، حاوی الکل هستند که استفاده‌ی بیش‌از‌حد از آن‌ها می‌تواند نتیجه‌ای برعکس داشته باشد. الکل موجود در دهانشویه باعث خشکی دهان می‌شود. در شرایطی که بزاق کاهش پیدا کند، دهان نمی‌تواند به‌خوبی ذرات غذا و باکتری‌ها را پاک کند. در نتیجه، پلاک‌های میکروبی روی دندان تجمع پیدا کرده و به‌مرور موجب زرد شدن آن‌ها می‌شوند.
از طرفی، برخی دهانشویه‌ها رنگ مصنوعی دارند که در صورت استفاده‌ی مکرر، ممکن است بر روی دندان لکه‌های ظریف اما ماندگار ایجاد کنند. بنابراین، انتخاب دهانشویه مناسب و میزان مصرف آن اهمیت زیادی دارد. سعی کنید از دهانشویه های بدون الکل و دارای ترکیبات طبیعی مانند فلوراید یا زینک استفاده کنید. این نوع دهانشویه ها به کاهش باکتری های مضر کمک می‌کنند، بدون اینکه باعث خشکی دهان یا تغییر رنگ دندان ها شوند.
در نهایت، به خاطر داشته باشید که دهانشویه مکمل مسواک و نخ دندان است، نه جایگزین آن. استفاده‌ی صحیح و متعادل از آن، بخشی از روتین سالم مراقبت از دهان و دندان محسوب می‌شود.
بی توجهی به نخ دندان و جرم گیری دوره‌ای
خیلی از افراد تصور می‌کنند مسواک به‌تنهایی برای تمیزی کامل دندان ها کافی است، در حالی‌که مسواک نمی‌تواند تمام فضاهای بین دندان ها را پاک کند. در این نواحی، ذرات غذا و باکتری ها باقی می‌مانند و به مرور به پلاک و سپس جرم دندانی تبدیل می‌شوند.
پلاک‌ها در ابتدا نرم و بی‌رنگ‌اند، اما اگر با نخ دندان یا جرم گیری حرفه‌ای پاک نشوند، سفت می‌شوند و رنگ زرد یا قهوه‌ای پیدا می‌کنند. این جرم ها نه‌تنها زیبایی لبخند را کاهش می‌دهند، بلکه می‌توانند باعث التهاب لثه و بوی بد دهان هم شوند.
بهترین راه برای پیشگیری از زردی ناشی از پلاک، استفاده‌ی روزانه از نخ دندان و مراجعه‌ی منظم برای جرم گیری دندان هر شش ماه یک بار است. جرم گیری نه‌تنها رنگ طبیعی دندان ها را برمی‌گرداند، بلکه از بیماری های لثه و پوسیدگی زودرس جلوگیری می‌کند.
اگر از آن دسته افرادی هستید که نخ دندان کشیدن را وقت‌گیر می‌دانند، می‌توانید از نخ دندان های دسته دار یا واتر فلاسر استفاده کنید تا این کار ساده‌تر و سریع‌تر شود. با همین تغییر کوچک در روتین روزانه، می‌توانید از تشکیل جرم و زرد شدن دندانها جلوگیری کنید و لبخندی سالم‌تر و روشن‌تر داشته باشید.
خشکی دهان و کم آبی بدن
شاید باورش سخت باشد، اما یکی از عوامل پنهان زرد شدن دندان ها خشکی دهان است. بزاق دهان نقش حیاتی در حفظ سلامت و درخشندگی دندانها دارد. این مایع طبیعی، اسیدها و ذرات غذایی باقیمانده را خنثی می‌کند و مانع از تجمع باکتری‌ها روی سطح دندان می‌شود.
وقتی دهان خشک می‌شود — به دلیل کم‌آبی بدن، مصرف برخی داروها یا حتی تنفس دهانی — جریان بزاق کاهش می‌یابد و محیط دهان برای رشد باکتری ها و تشکیل پلاک آماده تر می‌شود. در نتیجه، رنگ دندان ها به مرور زردتر و کدرتر دیده می‌شود.
خشکی دهان همچنین می‌تواند باعث بوی بد دهان، احساس چسبندگی و تحریک لثه ها شود. برای پیشگیری از این مشکل، چند اقدام ساده می‌تواند مؤثر باشد:
- نوشیدن آب کافی در طول روز (حداقل ۸ لیوان)
- پرهیز از نوشیدنی های الکلی و کافئین دار که باعث کم آبی می‌شوند
- جویدن آدامس بدون قند برای تحریک ترشح بزاق
برطرف کردن خشکی دهان نه‌تنها در حفظ رنگ سفید دندان ها مؤثر است، بلکه به سلامت کلی دهان و پیشگیری از پوسیدگی نیز کمک می‌کند.
افزایش سن و تأثیر آن بر رنگ دندان ها
با افزایش سن، بسیاری از تغییرات طبیعی در بدن اتفاق می‌افتد، و دندانها نیز از این قاعده مستثنا نیستند. یکی از این تغییرات، تغییر رنگ و زرد شدن دندان ها است. در واقع، با گذشت زمان، لایه‌ی بیرونی دندان یعنی مینا به‌تدریج نازک تر می‌شود. در زیر این لایه، بخشی به نام دنتین (Dentin) وجود دارد که رنگی زردتر و تیره تر دارد. وقتی ضخامت مینا کاهش می‌یابد، دنتین نمایان‌تر می‌شود و دندان ها ظاهر زردتری پیدا می‌کنند.
از طرف دیگر، عادت های سال‌ها زندگی – مانند نوشیدن چای، قهوه، یا حتی مصرف داروهای خاص – تأثیر تجمعی خود را بر رنگ دندان ها می‌گذارند. این روند کاملاً طبیعی است، اما خوشبختانه قابل کنترل است. انجام جرم گیری منظم دندان، استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید و در صورت نیاز، بلیچینگ دندان (سفید کردن تخصصی دندان ها) می‌تواند تا حد زیادی رنگ طبیعی دندان ها را بازگرداند.
همچنین توصیه می‌شود در سنین بالاتر، از مسواک‌های نرم و تکنیک صحیح مسواک زدن استفاده شود تا از ساییدگی بیشتر مینای دندان جلوگیری گردد. با این کار، می‌توان لبخندی روشن و جوان‌تر را برای سال‌های طولانی حفظ کرد.
استفاده از خمیردندان های نامناسب
انتخاب خمیردندان، یکی از ساده‌ترین اما مهم‌ترین بخش‌های مراقبت روزانه از دندان‌هاست. بسیاری از افراد بدون آگاهی، از خمیردندان هایی استفاده می‌کنند که به‌ظاهر سفیدکننده هستند، اما در واقع به مرور زمان باعث آسیب به مینای دندان و زردتر شدن آن‌ها می‌شوند.
برخی خمیردندان های سفیدکننده حاوی ذرات ساینده‌اند که لکه‌های سطحی را پاک می‌کنند، اما در صورت استفاده مکرر، لایه‌ی مینای دندان را می‌سایند. نتیجه این است که مینای نازک‌تر، رنگ زرد دنتین زیرین را بیشتر نشان می‌دهد و دندانها به‌جای سفیدتر شدن، کدرتر به نظر می‌رسند.
از طرفی، بعضی خمیردندان ها ترکیبات شیمیایی قوی دارند که ممکن است برای دندان های حساس یا لثه های ملتهب مناسب نباشند. به همین دلیل، انتخاب خمیردندان باید متناسب با نیاز هر فرد و با مشورت دندانپزشک انجام شود.
توصیه می‌کنیم برای مصرف روزانه از خمیردندان های حاوی فلوراید استفاده شود، چون علاوه بر تقویت مینای دندان، از پوسیدگی و تغییر رنگ دندان ها نیز جلوگیری می‌کند. در صورتی‌که هدف شما سفید کردن دندان هاست، بهتر است از روش های بلیچینگ دندان حرفه‌ای استفاده کنید تا بدون آسیب به بافت دندان، نتیجه‌ای ایمن و ماندگار بگیرید.
چگونه از زرد شدن دندان ها پیشگیری کنیم؟
زرد شدن دندان ها معمولاً به‌مرور زمان و در اثر ترکیبی از عوامل مختلف اتفاق می‌افتد؛ از نوشیدنی های رنگی و سیگار گرفته تا عادت های ساده‌ای مثل نخ دندان نکشیدن یا انتخاب خمیردندان نامناسب. اما خوشبختانه، بیشتر این دلایل قابل پیشگیری و حتی قابل درمان هستند. برای حفظ رنگ سفید و طبیعی دندانها، کافی است چند اصل ساده را در روتین روزانه رعایت کنید:
- مسواک زدن دو بار در روز با روش صحیح و استفاده از نخ دندان
- کاهش مصرف قهوه، چای و نوشابه های رنگی
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت دهان
- انتخاب خمیردندان مناسب با نظر دندانپزشک
- مراجعه‌ی منظم برای جرم گیری دندان و چکاپ دوره‌ای
به یاد داشته باشید که لبخند زیبا تنها نشانه‌ی سلامت دهان نیست، بلکه نشانه‌ی اعتماد به نفس و شادابی چهره هم هست. با رعایت همین نکات ساده و مراقبت مداوم، می‌توانید سال‌ها لبخندی سفید و درخشان داشته باشید.
لبخند سفید و سالم با کلینیک دندانپزشکی دکتر شاکریان در ساری
اگر احساس می‌کنید دندان‌هایتان درخشندگی گذشته را از دست داده‌اند یا لکه‌های زرد روی سطح آن‌ها ظاهر شده، نگران نباشید. با درمانهای حرفه‌ای و مراقبتهای تخصصی، می‌توان رنگ طبیعی و زیبای دندانها را دوباره بازیابی کرد. در کلینیک دندانپزشکی دکتر شاکریان در ساری، خدمات متنوعی مانند جرم گیری دندان، بلیچینگ دندان (سفید کردن دندانها) و درمانهای زیبایی ارائه می‌شود. این خدمات تحت نظر تیمی مجرب و با استفاده از تجهیزات مدرن انجام می‌گیرد تا نتیجه‌ای ایمن، سریع و ماندگار به شما هدیه دهد.
با یک لبخند زیبا و سالم، اعتمادبه‌نفس خود را دوباره پیدا کنید. برای رزرو نوبت یا مشاوره با دکتر شاکریان، می‌توانید با کلینیک تماس بگیرید یا از طریق وب‌سایت، نوبت خود را به‌صورت آنلاین ثبت کنید.
سؤالات متداول درباره اینکه چرا دندان ها زرد می‌شوند؟
۱. چرا دندان ها زرد می‌شوند؟
زرد شدن دندان ها معمولاً به دلیل تجمع پلاک، مصرف نوشیدنی‌های رنگی مانند چای و قهوه، سیگار، یا استفاده نادرست از محصولات بهداشتی دهان اتفاق می‌افتد. همچنین افزایش سن و نازک شدن مینای دندان نیز نقش مهمی در این تغییر رنگ دندان ها دارند.
۲. آیا بلیچینگ دندان بهترین روش برای سفید کردن دندان هاست؟
بلیچینگ یکی از موثرترین و سریع ترین روش های سفید کردن دندان ها است. در این روش، با استفاده از مواد مخصوص و تجهیزات حرفه‌ای، رنگ طبیعی دندانها روشن‌تر می‌شود بدون اینکه آسیبی به مینای دندان وارد شود. بلیچینگ دندان حتماً باید زیر نظر دندانپزشک انجام شود، زیرا استفاده نادرست از مواد سفیدکننده خانگی ممکن است موجب حساسیت یا آسیب به مینای دندان شود.
۳. آیا خمیردندان سفیدکننده می‌تواند جایگزین بلیچینگ باشد؟
خمیردندان های سفیدکننده فقط لکه‌های سطحی را از بین می‌برند و تأثیر آن‌ها موقتی است. اگر دندانها به‌صورت ذاتی یا عمقی زرد شده باشند، تنها بلیچینگ دندان می‌تواند رنگ دندان را چند درجه روشن‌تر کند.
۴. هر چند وقت یک‌بار باید جرم گیری دندان انجام شود؟
به‌طور معمول، هر شش ماه یک بار جرم‌گیری حرفه‌ای توصیه می‌شود. با این کار، پلاک‌ها و لکه‌های سطحی حذف می‌شوند و از زرد شدن مجدد دندان ها جلوگیری می‌شود. البته بسته به عادت‌های غذایی و بهداشتی هر فرد، دندانپزشک می‌تواند فاصله زمانی مناسب‌تری را پیشنهاد دهد.
۵. آیا روش های خانگی سفید کردن دندان مؤثرند؟
برخی روش های خانگی مانند استفاده از جوش شیرین یا لیمو ممکن است در کوتاه‌مدت اثر بگذارند، اما در درازمدت می‌توانند باعث سایش مینای دندان و افزایش زردی شوند. ایمن‌ترین راه برای سفید کردن دندانها، مراجعه به دندانپزشک و انجام درمانهای تخصصی مانند بلیچینگ دندان است.
